Share
Komisja Europejska przeprowadziła w 2012 roku i 2017 roku badania dotyczące korupcji w europejskiej służbie zdrowia. Badania obejmowały całą Unię Europejską, ze szczególnym naciskiem na wybrane państwa, w tym Polskę. Co zmieniło się w ostatnich latach? Jakie obszary nadal wymagają poprawy?
Skąd pomysł na badanie?
Sektor ochrony zdrowia jest jednym z najbardziej podatnych na korupcję sektorów gospodarki. Jednocześnie, jak zauważa Komisja Europejska, problematyka korupcji w tym sektorze nie jest wystarczająco dobrze opisana i konieczne jest ciągłe prowadzenie badań w tym zakresie. Spowodowało to, że w roku 2012 i 2017 Komisja Europejska przeprowadziła badania porównawcze na temat korupcji w sektorze ochrony zdrowia. Obejmowały one m.in. analizy przepisów prawa państw członkowskich, statystyk skuteczności ich stosowania oraz spotkania i ankiety przeprowadzane z osobami związanymi z sektorem ochrony zdrowia.
Jakie obszary są najbardziej narażone na korupcję?
W wyniku badania zidentyfikowano sześć głównych obszarów ryzyka korupcyjnego w sektorze ochrony zdrowia, tj.:
- Płatności za szybszy bądź uprzywilejowany dostęp do usług medycznych;
- Wpływanie na wyniki postępowań przetargowych;
- Marketing;
- Nadużywanie pełnionej funkcji;
- Wyłudzanie refundacji leków i wyrobów medycznych;
- Wyłudzanie recept.
Powyższe obszary oznaczono jako ryzykowne w niemalże każdym badanym państwie. Były to również obszary na których skupiano się szczególnie w dalszych analizach.
Jakie wnioski płyną z badania?
W wyniku przeprowadzonych badań Komisja Europejska sformułowała następujące wnioski:
- Zgodnie ze statystykami, korupcja w sektorze medycznym jest ściśle związana z ogólnym poziomem korupcji w państwach członkowskich UE;
- Przekupstwo jest jednym z głównych wyzwań w usługach medycznych, w szczególności w krajach Europy Wschodniej i Południowej;
- Zachowania korupcyjne polegające na uprzywilejowanym dostępie pacjentów do usług publicznych placówek są powszechną praktyką nawet w krajach z bardzo wysokim wskaźnikiem postrzegania korupcji;
– Zachowania te przejawiają się na uprzywilejowanym traktowaniu pacjentów poprzez lekarzy prowadzących własną działalność gospodarczą a jednocześnie pracujących w publicznej służbie zdrowia. Pacjent umawiając się na prywatną wizytę u konkretnego lekarza może szybciej uzyskać specjalistyczne badania w publicznych placówkach. - Przejrzyste procedury przetargowe są kluczowe w walce z korupcją w zamówieniach publicznych;
- Następuje wzrost działań mających na celu wyeliminowanie nieuczciwych praktyk rynkowych w reklamie skierowanej do personelu medycznego, zarówno na poziomie wspólnotowym jak i państw członkowskic
Jak wygląda sytuacja w Polsce?
Badania wykazały, że najbardziej powszechną praktyką korupcyjną w Polsce jest nieuczciwe wpływanie na wyniki postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. Najczęściej przejawia się to poprzez konsultowanie się zamawiających i wykonawców jeszcze przed ogłoszeniem zamówienia. Ustalają oni wspólnie bardzo szczegółowo przedmiot zamówienia, tak aby tylko konkretny dostawca był w stanie spełnić jego warunki.
Częstą praktyką w Polsce bywają również nieuczciwe praktyki rynkowe w reklamie wobec personelu szpitali i aptek. Pomimo szerokiego poziomu regulacji w tym zakresie nadal zdarzają się próby obejścia przepisów.
Badania wykazały również wzrost antykorupcyjnych inicjatyw związków firm działających w sektorze ochrony zdrowia. Dzięki nim, coraz bardziej powszechne staje się wdrażanie kodeksów etycznych, procedur antykorupcyjnych oraz systemów compliance zarówno w podmiotach publicznych jak i prywatnych.
Podsumowanie
Badanie wykazało, że pomiędzy 2012 a 2017 rokiem skala korupcji w unijnym sektorze zmniejszyła się, lecz nadal wymagane są dalsze działania na poziomie ustawodawstwa unijnego. Jednocześnie zauważono pozytywny trend objawiający się w publicznych i prywatnych inicjatywach mających na celu ograniczenie patologicznych zjawisk.
Cały tekst badania dostępny jest pod adresem: https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/20170928_study_on_healthcare_corruption_en.pdf
Marek Paluch
Radca Prawny, Senior Associate
marek.paluch@dzp.pl
